Themabijeenkomst 19 juni
Pensioenfondsen kijken met een te nauwe blik naar Environment, Social & Governance (ESG). Bestuurders focussen op de ‘E’ en de ‘S’, terwijl goede governance de noodzakelijke voorwaarden schept voor vooruitgang op de andere thema’s. “ESG draait niet om activisme maar om risicobeheersing.”
Hoe houd je toezicht op ESG-beleid bij een pensioenfonds? Niet alleen zijn ESG-risico’s moeilijk te kwantificeren en te modelleren, ook wetgeving is nog volop in ontwikkeling – om nog maar te zwijgen over de snel veranderende maatschappelijke opvattingen. En waar de ene deelnemer meer duurzaamheid eist, vraagt de ander juist toewijding aan maximaal rendement. Zie maar eens een consistent en gebalanceerd beleid te vinden.
Blijf weg van activisme
Volgens Evalinde Eelens is het echter geen keuze tussen het één of het ander, zolang fondsen ESG maar benaderen vanuit risicoperspectief. “ESG is niet activistisch. Liever niet zelfs”, aldus Eelens tijdens de VITP-bijeenkomst bij HVG Law in Amsterdam. Eelens is sustainability-expert en lid van de Raad van Toezicht van Robeco Pensioenfonds.
“Activisme is niet mijn taak als bestuurder of interne toezichthouder. Het gaat om het beste pensioen voor de deelnemer. Benader ESG daarom vanuit risico, niet enkel vanuit waarden – want die zijn voor iedereen anders. Bedrijven die hun ESG niet op orde hebben, vormen een risico voor onze beleggingen. Zo kun je het ook beter uitleggen aan de deelnemer.”
Voor De Nederlandsche Bank (DNB) wordt ESG steeds meer onderdeel van het toezicht. Volgens een rapport uit 2021 van de ECB en de European Systemic Risk Board kan het wereldwijde BBP aan het eind van deze eeuw met 20 procent afnemen als we klimaatgerelateerde risico’s onvoldoene adresseren. Daarom besteedt DNB aandacht aan duurzaamheid in het toezicht en heeft DNB een gids uitgebracht met good practices voor de beheersing van klimaat- en andere natuurrisico’s. “Het zijn geen eisen, de gids is bedoeld ter inspiratie voor instellingen in het voldoen aan de wettelijke eisen rond risicobeheersing”, verduidelijkt Ryanne Cox, Senior Sustainability Finance Officer bij DNB. “Kijk wat aansluit bij jullie situatie.”
Actief beleggen
Het idee dat pensioenfondsen rekening moeten houden met ESG-indicatoren in de uitvoering van het beleggingsbeleid leidt tot enige discussie in de zaal. Zijn klimaatrisico’s al ingecalculeerd in de huidige aandelenprijzen – of juist niet? En zo niet, weten fondsen het dan beter dan ‘de markt’? En impliceert ESG-selectie niet een terugkeer naar een actieve beleggingsstrategie?
Het is een van de uitdagingen van dit thema: dat klimaatverandering een impact gaat hebben (of al heeft) op de waarde van beleggingen, is vrij zeker. Maar op welke beleggingen? En hoeveel impact? En op welke termijn? Bedrijven kunnen te maken krijgen met transitierisico’s (denk aan CO2-belastingen of consumentengedrag) en/of fysieke risico’s (droogtes, overstromingen).
DNB’er Paulien Schuurman (toezichthouder-specialist) raadt intern toezichthouders in elk geval aan te investeren in kennisontwikkeling. “Het gaat niet om out of the box-denken, maar in another box of thinking. Ga stap voor stap dit proces in en accepteer ook dat er onderweg initiatieven zullen sneuvelen.”
“Klimaatrisico’s kun je niet wegmanagen”, vult Michelle Ummels aan, specialist duurzaamheidsrisico’s binnen pensioentoezicht van DNB. “Maar als fonds kun je wel kijken of er een te grote concentratie bestaat in bepaalde duurzaamheidsrisico’s. Vaak zien we ESG-risico’s bij pensioenfondsen op groen staan. Je kunt je afvragen of daar intern wel genoeg op ge-challenged wordt.”
Gendergelijkheid
Wat deze middag in Amsterdam in elk geval ‘ge-challenged’ wordt, is de focus op klimaat en milieu, zowel van pensioenfondsen zelf als van DNB. “Laat die tunnelvisie los”, bepleit Eelens. “Neem de discussie over beleggen in Shell. Er zijn goede argumenten om het niet te doen, er zijn goede argumenten om het wel te doen. Maar wie gaat de energietransitie anders trekken, een startup uit Lelystad? Nee, de transitie zal grotendeels getrokken gaan worden door de grote energiereuzen, omdat zij relevant willen blijven.”
Fundementeler vindt Eelens dat door alle gesprekken over klimaat, de ‘G’ uit ESG naar de achtergrond is verdwenen. “Terwijl het allemaal begint met governance. Dat zou als intern toezichthouder onze hoogste prioriteit moeten hebben. Als de G op orde is, dan gaan de E en de S er ook op vooruit.”
Als voorbeeld noemt ze de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. “Daar hoor je pensioenfondsen weinig meer over. Maar als we SDG 5 realiseren – gendergelijkheid – dan ligt direct driekwart van de andere SDG’s binnen handbereik. Maar in plaats daarvan richten we ons op klimaat, want dát staat in de krant.”
Blijf bij de risicocyclus
Gaat het over ESG, dan gaat het snel over waarden en principes. Dat is begrijpelijk, aldus Eelens, maar wees je daar als intern toezichthouder van bewust. “Die waarden kunnen een nuchtere risico-analyse of het analyseren van resultaten van deelnemersonderzoeken in de weg staan.”
Blijf als fonds je ESG-beleid dan ook doorlopend toetsen, besluit Eelens. “Je kunt geen beleid maken op basis van vijf jaar oud onderzoek. En je hoeft niet altijd deelnemers lastig te vallen. Toets ook bij het VO. Kunnen bestuurders hun beleid uitleggen? Kan het VO je redenering volgen? Zo ja, dan zullen deelnemers dat ook wel kunnen, ook al zijn ze het er misschien niet mee eens. En blijf bij de risicocyclus. Dit leidt misschien tot een meer activistische benadering, maar dan kun je het als fonds tenminste onderbouwen.”
Zie ook van DNB: Publicatie geactualiseerde Gids voor de beheersing van klimaat- en natuurrisico’s | De Nederlandsche Bank